Anadolu’daki Osmanlı eserleri son derece fazladır. Çünkü Anadolu toprakları, asırlardır Osmanlı‘nın yönetiminde kalmıştır. Bunun etkisiyle birlikte bulunan eserlerin çoğu, tahrip edilmiş ya da yıkılmış olduğundan kullanılabilir ve özel halde kalanların sayısı azdır.
Bazı eserler Selçuklu mimarisinin izleri taşısa da hala Batı’dan ilham alınan bazı yapıtlar varlığını korumaktadır. Osmanlı mimarisindeki en önemli yapılar Anadolu’daki Osmanlı eserleri olarak kendini gösterir.
6 Asırlık Tarih
Anadolu’daki Osmanlı eserleri, imparatorluk döneminde inşa edilen ve Osmanlı mimarisinin tüm görkemini özetleyen eserleri içermektedir. 6 asır boyunca dünyanın önemli bir bölümünde etkili olan Osmanlı mimarisinin hem zamanlara göre gelişen değişimini hem de kültürel başkalaşımını görmek oldukça mümkün. Özellikle geç dönem Osmanlı mimarisi ve erken dönem mimarisi arasındaki farkların açıkça görülebildiği İstanbul şehri, bize mimari gelişim konusunda ışık tutabilmektedir. Osmanlı mimarisi bütün gelişimini ilk olarak Anadolu topraklarında sergiledi ve bu nedenle de özelliklerini burada görmek mümkündür.
Erken Dönem Eserleri
Hiç kuşkusuz Anadolu toprakları içinde Osmanlı dönemine ait sayısız sayıda eser bulunmaktadır. Bu eserlerin pek çoğu dönemsel gelişimleri gözler önüne sermektedir. Erken dönem, klasik dönem ve geç dönem olarak üç genel başlık altına toplanan Osmanlı mimarisi Anadolu’daki Osmanlı eserleri üzerinde gelişimini göstermektedir. Bu konuya göre gelişimleri göstermek için verilecek ilk ve en önemli örnek erken dönem mimarisi eseri olan Topkapı sarayıdır. İstanbul başkent olduğu dönemde inşa edilmeye başlanan ve aman içerisinde farklı bölümlerin eklendiği Topkapı sarayı Osmanlı mimarisinin erken dönem özelliklerinin tamamını sergilemektedir. Çinili köşk ise bu örneklerin en başında gelmektedir. Günümüze arkeoloji müzesi içerisinde yer alan köşk Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa edilmiş ve halen orijinal halini korumaktadır.
Klasik dönem ve Geç dönem Eserleri
Erken dönem mimarisi geçtikten sonra Osmanlı mimarisi özellikle Avrupa şehirlerinin fethinden sonra oldukça etkilenmiştir. Klasik dönem mimarisinin başlıca etkenleri Avrupa kapılarının açılması ve Osmanlı mimari gelişiminin klasik bir çizgiye yön vermesidir. Bu dönemde görkemli yapılar inşa edilmiştir. Özellikle camiler üzerinde büyük bir etki yaratmış ve günümüze kadar ulaşan harika eserler ortaya çıkmıştır. Bu konuda Anadolu’daki Osmanlı eserleri başında Süleymaniye camiidir. Dönemin en büyük üstatlarından biri olarak anılan Mimar Sinan etkisini taşıyan dönem İstanbul ağırlıklı bir mimari etkiye sahiptir. Selimiye, Sultan Ahmet gibi kompleksler bu dönemde inşa edildi. Geç dönem mimari yapıları da yine İstanbul ve çevresinde yer alır. Özellikle İstanbul tüm Osmanlı mimari tarihinin örneklerine sahiptir.